22 nov Bende van de Vooruitgang
Vijf vooruitgangdenkers, verenigd in de Bende van de Vooruitgang, hebben een manifest gepubliceerd waaruit we graag enkele zinnen willen overnemen. We geven het hier vrijblijvend mee, omdat we overtuigd zijn, dat optimisme en realisme haar plaats heeft in het debat.
De ‘Bende van de Vooruitgang’ werd opgericht, omdat tegenwicht te bieden aan de doemdenkers, cultuurpessimisten en vooruitgang verloochenaars allerwegen die vandaag de tijdsgeest domineren.
Vóór 1850 was 80 procent van de bevolking in de Lage Landen straatarm en ongezond. Ziekten en epidemieën sloegen genadeloos toe: cholera, tyfus, pest, tuberculose, malaria, difterie, mazelen, pokken, kinkhoest en kraamvrouwenkoorts en niet te vergeten: griep en diarree, toen nog levensgevaarlijk. De levensverwachting schommelt rond de 35 jaar, eeuw na eeuw, als een lotsbeschikking van de natuur.
Vanaf 1870 komt de omslag. Binnen enkele generaties zitten we aan een verdubbeling, dankzij voldoende basisvoedsel, hygiëne en geneeskunde. Een ongelooflijke vooruitgang voltrekt zich, eerst in het Westen en vervolgens wereldwijd. Onze rijkdom aan voedsel is een overwinning op honger en armoede. Onze rijkdom aan kennis is een overwinning op het analfabetisme en onwetendheid. Onze huidige rechten voor vrouwen en minderheden vormen een overwinning op baarlijke onderdrukking. Wij en u hebben het geweldig getroffen, want wij leven in het beste tijdperk ooit (tot nu toe).
Door het angstige doemdenken, inmiddels een populair tijdverdrijf in het rijke Westen, hebben we veel te weinig aandacht voor de veranderingen die zich de laatste twee eeuwen hebben voltrokken – en niet enkel in het Westen. Zing je de lof van onze vooruitgang, dan weerklinkt de onvermijdelijke ‘ja maar’…. 2019 is het jaar van de overdrive. Vliegschaamte maakt goede kans woord van het jaar te worden. Gevolgd door vleesschaamte, dieselschaamte, baarschaamte, skischaamte.
Nee, we leven niet in een perfecte wereld, en de mensheid kampt nog met allerhande problemen. Een wereld met tien miljard mensen in tijden van razendsnelle klimaatopwarming wordt geen wandeling door het park. Maar het klimaat zal niet het eerste probleem zijn dat de moderne mens zelf heeft veroorzaakt en daarna zelf heeft opgelost. Dat is het verborgen succesverhaal van de mensheid: we zorgen voor problemen en daarna voor oplossingen.
De beproefde methodes om problemen op te lossen zijn die van wetenschap en technologie. Daarmee hebben we hongersnoden afgewend, natuurrampen vermeden, ziekten bestreden en wilde natuur hersteld. De moderniteit is echter niet het probleem, zoals pessimisten beweren, maar de oplossing. Wat zij niet weten, of weigeren te erkennen, is dat de natuur opnieuw herleeft in de rijkste landen. Onze lucht en rivieren zijn al eeuwen niet zo zuiver geweest, dankzij technologische vooruitgang. De ecologische voetafdruk per capita van de West-Europeaan neemt af, terwijl zijn inkomen stijgt, ook als je de verplaatsing van vervuiling naar het buitenland meeneemt. In Europa en Amerika groeit alweer meer bos dan in de Middeleeuwen, en zelfs China vindt momenteel een gigantische herbebossing plaats.
We hebben al een ontzettend mooie wereld tot stand gebracht, met minder honger, ziekte, oorlog en ellende dan ooit tevoren. Het komt er nu op aan nieuwe struikelblokken uit de weg te ruimen en een nog betere wereld te scheppen.